अन्तर्राष्ट्रीय मातृभाषा दिवस पर मैथिलीभाषीक विभिन्न कार्यक्रमक सम्बन्ध मे अपडेट्स-रिपोर्ट

विराटनगर। २२ फरवरी २०२०। मैथिली जिन्दाबाद!!

अन्तर्राष्ट्रीय मातृभाषा दिवस पर मैथिली भाषाभाषी द्वारा विभिन्न स्थान पर कार्यक्रमक आयोजनक समाचार सामाजिक संजाल मे पढय लेल भेटि रहल अछि। लहान (सिरहा) नेपाल मे जतय लेखन प्रशिक्षण एवं विद्यालयक छात्र लोकनि बीच वाद-विवाद प्रतियोगिताक आयोजन सम्पन्न कयल गेल ओतहि दिल्ली मे सेहो दिल्ली विश्वविद्यालयक छात्र लोकनि वाद-विवाद प्रतियोगिता आ मैथिली साहित्य महासभा द्वारा वार्षिकोत्सवक तौर पर भाषा-विमर्श आदिक आयोजन कयल गेल अछि। एहि सन्दर्भ मे आयोजनकर्ता द्वारा कोनो तरहक प्रेस विज्ञप्ति कतहु सार्वजनिक नहि कयल जेबाक कारण मैथिलीक दुर्दिन आइयो ओहने रहबाक आन्तरिक भान होइतो सूचना संकलनक बेस कारगर माध्यम फेसबुक पोस्ट सँ जे-जतेक जनतब भेटि रहल अछि से साभार पोस्ट कयनिहारक नाम सँ निम्न रूप मे जहिनाक-तहिना राखि रहल छी।

हरिः हरः!!

१. मातृभाषा दिवस पर दिल्ली विश्वविद्यालयमे आयोजित वाद विवाद प्रतियोगिताक पहल सार्थक रहल।

रामबाबू सिंह मधेपुर

विश्व मातृभाषा दिवसक अवसर पर दिल्ली विश्वविद्यालयक गवयर हॉलमे राखल गेल वाद विवाद प्रतियोगिताक निर्णायक मंडलीक तीन सद्स्यमे एकटा हमहुँ छलहुँ। प्रतियोगिताक शुरुआत पहिने दीप प्रज्वलित आ डॉ चन्द्रमणि द्वारा रचित स्वागत गान “मंगलमय दिन आजु हे, पाहुन छथि आएल” से भेल।

तकर बाद करीब 21 गोट प्रतिभागी ‘वैश्वीकरण भाषाक विविधताक प्रगतिमे सहायक अछि’ विषय पर पक्ष विपक्षमे अपन अपन वक्तव्य रखलनि। प्रतिभागी लोकनिक मातृभाषाक प्रति उत्साह देखि अंतर्मन उत्साहित भेल।

स्कूल कॉलेज स्तर पर एहि तरहक चर्चा परिचर्चा होयत रहबाक बेस खगता अछि। युवा वर्गक बीच सार्थक वाद विवादक सहभागितासँ आजुक दिन वास्तवमे अद्भुत रहल।

मातृभाषा दिवसक हार्दिक शुभकामना आ बधाई

२. मैथिली साहित्य महासभाक वार्षिकोत्सव मे श्रीमती शेफालिका वर्माक पोथी विमोचन पर हुनकहि शब्द मे – 

आभार अजीत आज़ाद , आभार मैसाम परिवार आभार अमरनाथ जी 25 वर्ष बाद यायावरीक दोसर संस्करण आ बिमोचन लेल एतेक प्यार भेटल अहाँ सभक जकरा सामने दुनियाक कोनो सम्मान तुच्छ अछि ।

मेरे लिये कल का दिन बहुत ही शुभ रहा । महाशिवरात्रि , मातृ दिवस साथ ही मैथिली साहित्य महासभा के स्थापना-दिवस के अवसर मेरी किताब यायावरी का विमोचन हुआ मैथिली के मूर्धन्य साहित्यकारों के द्वारा, केषकर झा जी , चंद्रमणि जी , सुरेश जी , देवेश जी , गुँजन जी , बबीता जी , अमरनाथ जी , कुमकुम जी , तपन जी आदि । इसके लिये मैं किसे धन्यवाद दूँ , अजीत आजाद को मैसाम परिवार को ?मेरा सौभाग्य रहा । यायावरी में सिर्फ पांच जगहों की यात्रा कथा हैं ,

पहला, साहित्य अकादमी द्वारा आयोजित पोएट्स वर्कशॉप कलकत्ता , दूसरा, दिल्ली की मेरी पहली यात्रा , तीसरा, दिल्ली से झरसुगुड़ा की यात्रा , चौथा, डिब्रूगढ़ पांचवां , साहित्य अकादमी के यात्रा अनुदान से डोगरी को समझने जम्मू की यात्रा

25 साल पहले इस किताब की मात्र 500 प्रति यायावरी की छपी और हाथोंहाथ पटना ,सहरसा एवम अन्य जगहों में बिक गयी । उसी क्रम में कुछ किताबें राजीव के कारण दिल्ली विश्वविद्यालय के कुछ कॉलेज के प्रिंसिपल के पास गयी , बहुतों ने कहा इसका हिन्दी अनुवाद करवाइए , विद्यार्थियों के लिये बहुत ही लाभदायक और इंफोर्मेटिव है । अब 25 साल बाद इस किताब को अजीत आज़ाद जी ने प्रकाशित किया ,,, इसका हिन्दी अनुवाद कल्पना झा जी कर रही हैं , अमरनाथ जी का दलित संकलन साथ ही विमल जी की स्मारिका का विमोचन सब कुछ मैसाम में ,, महिला लेखिका आ कवयित्री बहुत तेजी से मैथिली साहित्य के पटल पर चमक रही हैं , यह एक शुभ संकेत है मैथिली के भविष्य के लिये , संचालन के लिये कुमकुम झा एक गम्भीर , सशक्त साहित्यिक रूप से अपनी पहचान बना चुकी है ,,,,

३. मैथिली साहित्य परिषद राजविराज केर कार्यक्रम पर पार्थो सरकार केर नेपाली मे अपडेट

अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस कार्यक्रम

आयोजक मैथिली साहित्य परिषद राजविराज

नेपाल मा दोस्रो भाषा को रुपमा रहेको मैथिली भाषा र त्यसमा पनि प्रदेश नं २ मैथिली भाषा क्षेत्र भएको ले प्रदेश नं २ को नामकरण मिथिला राज्य तथा सरकारी कामकाजको रुपमा पनि स्थानीय मैथिली भाषा मा हुनु पर्ने मा मेरो जोर रहनुका साथै प्रदेश सांसद एवं कार्यक्रम को प्रमुख अतिथि माननीय मनिष शुमन दाइलाई सो प्रति समेत ध्यानाकर्षण गराइएको छु।

सो कार्यक्रमको अध्यक्षता परिषद को अध्यक्ष दाइ शतिष कुमार दत्त ज्यू ले गर्नुभएको थियो भने अथितिहरुमा नेपाली काँग्रेस को तर्फबाट जिल्ला सचिव रामकुमार यादव, संघिय समाजवादी जिल्ला अध्यक्ष केदार प्रसाद यादव, सहभागी मध्ये वक्त प्रा. डा. जिरंजिवी लाल देव, म. वि. व. क्याम्पस सा. मिथिलेश यादव, शुभ चन्द्र झा, करुणा झा, शान्ती झा, कंचन झा,प्रतिमा देव लगायतका ले आफ्नो जिग्याषा प्रस्तुत गर्नुभएको थियो।

४. सङ्गोर मिथिला द्वारा लहान मे आयोजित कार्यक्रम पर नेपाली समाचारपत्र लेल नेपाली मे लिखल समाचार – साभार फिरोज शेख

आधारभूत तहमा मातृभाषा अनिवार्य हुनुपर्ने : अभियन्ता चौधरी

फिरोज शेख / शेख मिडिया हाउस प्रालि २०७६ फागुन १०

मैथिल समाज वुटवलका अध्यक्ष तथा मातृभाषाका अभियन्ता मुखिलाल चौधरीले आधारभूत तहमा मातृभाषाको पढाइ अनिवार्य हुनुपर्ने बताएका छन् । सङ्गोर मिथिला नेपाल लहान सिरहा द्वारा अंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिवस २०२० का अवसरमा शुक्रबार आयोजित प्रशिक्षण तथा नगरस्तरीय वक्तृत्वकला प्रतियोगितामा चौधरीले सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयमा मातृभाषाको पढाइलाई अनिवार्यरुपमा लागू गर्न जोड दिए । उनले भने, ‘मातृभाषामा शिक्षा भन्ने भनाइलाई प्रभावकारी बनाउनुपर्छ । भाषा आफैँमा एउटा नियम हो । जब ती कुरामा राम्रो ज्ञान भयो भने अरु भाषा सिक्न सजिलो हुन्छ । व्याहारिकरुपमा भाषाको ज्ञान हुनु जरुरी छ । जुन भाषा बोलीमा मात्र सीमित हुन्छ । त्यो भाषा सधैं टिकाउ हुन सक्दैन । यसका लागि लिपिको विकास गर्नुपर्छ ।’

कार्यक्रममा नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानका प्राज्ञ धिरेन्द्र प्रेमर्सि तथा रुपा झाले मातृ भाषाको जग बलियो भएमात्र अन्य भाषा बलियो हुने बताए । जातीय पहिचान मातृभाषाका माध्यमबाट हुनुपर्छ भन्दै व्यक्तिले जन्म लिँदा आमाको काखमा सिक्ने भाषा नै मातृभाषा भएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार कुनै पनि व्यक्तिलाई आफ्नो, घर, परिवार र समुदाय प्यारो लागे जस्तै हरेक व्यक्तिलाई मातृभाषाको महत्व हुन्छ उनले सङ्घ, प्रदेश, पालिका तथा वडा तहमा समेत मातृभाषाको शिक्षा परिचालनका लागि र बालबालिकालाई शिक्षामा गुणात्मक शिक्षा प्रदान गर्नका लागि स्थानीय तहमा नै मातृभाषी समुदायलाई मातृभाषाप्रति सचेत गराउनुपर्नेमा जोड दिए ।

कार्यक्रमा लहान नगरपालिका वडा नम्बर ६ का अध्यक्ष अरुण केसी, संचारकर्मी जिवछ उदासी र फिरोज शेखले नेपालमा चार प्रतिशत मानिसले मात्र मातृभाषाको प्रयोग गरेको बताउँदै नेपालका धेरै मातृभाषा लोप हुन लागेकाले यसबारे अभिमुखीकरण गर्नुपर्ने तथा घर र विद्यालयमा एकै भाषा प्रयोग हुनुपर्ने बताउदै मातृभाषामा गीत, गजल, कथा, कविता, उपन्यास, निबन्ध, नाटक, समालोचना, खण्डकाव्यलगायत साहित्यिक विधामा महिलाको उपस्थिति हुनुपर्ने बताए।

यसै बीच अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवसको अवसरमा सङ्गोर मिथिला नेपालले २ वटा कार्यक्रम अन्तर्गत मातृभाषा प्रशिक्षण प्रतियोगिता र वक्तृत्वकला प्रतियोगिता लहान ३ मा अवस्थित संकल्प बाटिका स्कुलमा सम्पन्न गरेको छ। सङ्गोर मिथिला नेपालका अध्यक्ष शिवशंकर प्रसाद गुप्ताको अध्यक्षता तथा मातृभाषाका अभियन्ता मुखिलाल चौधरीको प्रमुख आतिथ्यतामा सम्पन्न कार्यक्रमको विशिष्ट अतिथिहरुमा धीरेन्द्र प्रेमर्षि , रुपा झा ,अरुण के.सीे, मिथिला टाइम्सका सम्पादक रामरिझन यादव, मैथिली संरक्षण समितीका डा. रामसेवक सिहं, डा. महेन्द्र नारायण चौधरीको, संचारकर्मी फिरोज शेख, जिबछ उदासी यादव रहेका थिए । कार्यक्रमको पहिलो सत्रको अध्यक्षता तेजु मैथिलले गरेका थिए भने मुख्य प्रशिक्षक गजेन्द्र गजुर, अतिथी प्रशिक्षक रामरिझन यादव , सहजकर्ता नारायण मधुशाला , हृदय नारायण यादव, सत्य नारायण पंडितद्वारा ३२ जना सहभागि विद्यार्थीहरु लाई प्रशिक्षण दिएका थिए।

त्यस्तै दोस्रो सत्र अन्तर्गत भएको वक्तृत्वकला प्रतियोगितामा ९ जना प्रतियोगी सहभागी भएका थिए। जसमा पहिलो सत्र अन्तर्गत भएको प्रशिक्षणका विजेता ( प्रथम ) शिवम रेन्बो स्कुलका लक्ष्मण साह, दितिय प्रिन्सटन सिटी स्कुलका योगेश यादव र तृतीय श्री जनता डोमी चौधरी मावि पर्सा पोखरभिण्डाका रंजित साह भएका छन। भेने वक्तृत्वकला अन्तर्गत प्रथम संकल्प बाटिकाका रविन्द्र कामति दितिय मदरल्यान्ड एजुकेशनल एकेडमीका प्रिया झा र तृतीय स्थानमा शिवम रेन्बो स्कुलका पुजा साह भएकी छिन। प्रतियोगिताको निर्णायक समितिमा सल्लाहकार फिरोज शेख, साहित्यकार जिवछ उदासी, कोषाध्यक्ष गायत्री सिहं रहेका थिए । त्यस्तै कार्यक्रममा संचारकर्मी लाल बिहारी यादव, रामसेवक सिहं, अशोक कुमार सहनी लगायत सङ्गोर मिथिलाका सदस्य , विभिन्न विद्यालयका प्रतिनिधि , विद्यार्थीहरु उपस्तिथी रहेको थियो।

५. सङ्गोर मिथिला नेपाल केर आयोजित कार्यक्रम पर संस्थाक सचिव गजेन्द्र गजूरक अपडेट

आइ अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवसके अवसरमे सङ्गोर मिथिला नेपालद्वारा दुइटा कार्यक्रम मातृभाषा प्रशिक्षण प्रतियोगिता आ वक्तृत्वकला प्रतियोगिता एकहि दिन संकल्प बाटिका लहानमे सम्पन्न भेल अछि । मैथिल समाज नेपाल बुटबलके अध्यक्ष मुखिलाल चौधरीके प्रमुख आतिथ्य, नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानक प्राज्ञ धीरेन्द्र प्रेमर्षि , रुपा झा , ६ नं वार्ड अध्यक्ष अरुण के.सीे, मिथिला टाइमस् सम्पादक रामरिझन यादव, मैथिली संरक्षण समितीके डा. रामसेवक सिहं, डा. महेन्द्र नारायण चौधरीक विशिष्ट आतिथ्यमे कार्यक्रम भव्य होइत गेल । पहिल सत्रके अध्यक्षता तेजु मैथिल,मुख्य प्रशिक्षक गजेन्द्र गजुर , अतिथी प्रशिक्षक रामरिझन यादव , सहजकर्ता नारायण मधुशाला , हृदय नारायण यादव, सत्य नारायण पंडितद्वारा ३२ गोटा प्रशिक्षणार्थीके सहभागितामे सम्पन्न भेल । तहिना दोसर सत्र शिवशंकर प्रसाद गुप्ताके अध्यक्षतामे वक्तृत्वकला प्रतियोगिता ९ गोटा प्रतियोगीसँ सम्पन्न भेल । गीत आ नृत्य सेहो माहोलके मनोरञ्जन बनौने छल। जाहिमे पहिल सत्र प्रशिक्षणक बिजेता पहिल शिबम रेनबो स्कुलके लक्ष्मण साह दोसर प्रिन्सटन सिटी योगेश यादव तेसर श्री जनता डोमी चौधरीके रंजित साह भेल। वक्तृत्वकलामे पहिल संकल्प बाटिकाके रविन्द्र कामति,दोसर मदरल्यान्ड एजुकेशनलके प्रिया झा आ तेसर शिवम् रेनवो स्कुलके पुजा साह भेल अछि। मातृभाषा ब्यापक प्रयोग आ शिक्षामे हाल लागु करबाक तर्क वक्तालोकनि निष्कर्ष निकालथि । विद्यार्थीसभ तर्क छलनि जे हमरासभ जे पहिचान अछि तकरा सबदिन जिबित राखबाक लेल अपन मातृभाषा जिबित राखय परत सएह जोड देलनि। तहिना निर्णाय प्रक्रिया सल्लाहकार फिरोज शेख,साहित्यकार जिवछ उदासी,कोषाध्यक्ष गायत्री सिहं पुरा कएलनि।उद्घोषणमे संस्थापक अध्यक्ष दिनेश रसिया आ सचिव गजेन्द्र गजुर कएलक । तहिना कार्यक्रम लाल विहारी यादव,रामसेवक सिहं, राधा कुमारी दास, जगिता सिहं, इन्दु कुमारी साह, आरती साह लगायत सङोरक सदस्य ,विभिन्न विद्यालयक प्रतिनिधि अतिथिसभक सभागीतामे कार्यक्रम सफल भेल।